Zakład Farmakologii Uzależnień


Kierownik:
Prof. dr hab. Małgorzata Filip

Pracownicy:
Prof. dr hab. Edmund Przegaliński, Dr hab. Małgorzata Frankowska, Dr Karolina Wydra-Kolarska, Dr Irena Smaga-Maślanka, Dr Dawid Gawliński

Pracownicy inżynieryjno-techniczni/specjaliści:
 Agata Suder, Renata Pieniążek

Doktoranci:
 Mgr Kacper Witek, lek. med. Jahnobi Konwar


Profil badawczy
Pracownia Farmakologii Uzależnień (PFU) powstała w Zakładzie Farmakologii w 2006 r. W roku 2017 Pracownia została przekształcona w Zakład Farmakologii Uzależnień. Zespół koncentruje się na tematyce uzależnień od środków psychostymulujących (amfetamina, metylenodioksyamfetamina, kokaina), nikotyna, alkohol oraz THC. Tematy realizowane w PFU dotyczą poszukiwania mechanizmów molekularnych i neurochemicznych uzależnienia oraz możliwości farmakologicznej interwencji.

Do naszych badań wykorzystujemy praktycznie wszystkie dostępne metody badawcze które mogą obrazować różne fazy złożonego procesu uzależnienia (wejście w nałóg, podtrzymanie nałogu, głód narkotykowy i inne objawy odstawienia oraz nawroty). Zakres prowadzonych badań obejmuje różne modele zwierzęce (depresja doświadczalna, zwierzęta transgeniczne), manipulacje farmakologiczne (np. lezje, podania dostrukturalne i obwodowe, iniekcje selektywnych ligandów receptorów), analizy biochemiczne (oznaczanie zmian w ekspresji receptorów i enzymów, zmian w synaptycznych i tkankowych poziomach neuroprzekaźników/neuromodulatorów) oraz analizy molekularne (badanie mitochondrialnego DNA (mtDNA), analiza ekspresji genów i miRNA, analizy epigenetyczne).

Współpracujemy ściśle z wieloma jednostkami naukowymi w kraju (Zakład Farmakodynamiki Wydziału Farmaceutycznego WUM, Katedra i Zakład Farmakologii z Farmakodynamiką Wydziału Farmaceutycznego UM w Lublinie) i za granicą (Zakład Badań Układu Nerwowego – Karolinska Institutet, Wydział Farmaceutyczny – Uniwersytet w Ferrarze, Zakład Badań Farmakologicznych i Biomolekularnych – Uniwersytet w Mediolanie, Zakład Psychiatrii i Psychoterapii – Uniwersytet Friedrich Alexander w Erlangen-Nürnberg).

Metody badawcze
Metody i testy behawioralne:
Pomiar aktywności lokomotorycznej zwierząt, dożylne samopodawanie substancji uzależniających, pobieranie alkoholu w warunkach wolnego wyboru, samopobieranie naturalnej nagrody, test preferencji sacharozy, test rozróżniania (drug discrimination), test podniesionego labiryntu „zero”, zmodyfikowany test wymuszonego pływania

Metody biologii molekularnej:
Izolacja DNA/RNA, PCR, RT-qPCRe
elektroforeza w żelu agarozowym i poliakryloamidowym

Metody biochemiczne:
Izolacja białka, oznaczanie stężenia białka metodą BCA, Western blot, ELISA,
mikrodializa in vivo

Metody histologiczne i histochemiczne:
Utrwalanie tkanek, autoradiografia receptorowa, analiza immunohistochemiczna i immunofluorescencyjna

Inne:
Stereotaktyczna implantacja kaniul domózgowych, implantacja kaniul dożylnych, podania domózgowe, bulbektomia

Najważniejsze dwa odkrycia w ciągu 3 ostatnich lat
- Amidowa pochodna N-acetylocysteiny hamuje nawroty do nałogu kokainowego u szczurów z doświadczalną depresją.
- Toniczna aktywacja receptorów A2A zlokalizowanych w jądrze półleżącym przegrody indukuje nawrót do nałogu kokainowego.

Wszystkie publikacje
  • Artykuł popularnonaukowy "Od narodzin do starości – amorfrutyna B w neuroprotekcji" Karolina Przepiórska

    Link do artykułu

  • Artykuł popularnonaukowy "Krem z filtrem przeciwsłonecznym – przyjaciel czy wróg?" Agnieszka Wnuk

    Link do artykułu

  • Poszukiwanie nowych strategii w leczeniu uszkodzeń mózgu wywołanych niedotlenieniem i niedokrwieniem.

    NAUKA, 2016, 3:55-73. Kajta M, Rzemieniec J, Rużyłło W.

  • W jaki sposób występujące w środowisku substancje hormonalnie czynne wpływają na mózg? Wszechświat, 2012, 113:10-13. Kajta M.
  • Molekularne podstawy działania estrogenów w ośrodkowym układzie nerwowym.

    Rozdział w: Szlaki przekazywania sygnałów komórkowych. Pod redakcją I. Nalepy. XXI Zimowa Szkoła Instytutu Farmakologii PAN. Mogilany, 2004, 61-69. Kajta M.

  • Hodowle komórek nerwowych. Rozdział XVII w: Hodowle komórek i tkanek. Pod redakcją S. Stokłosowej. PWN, Warszawa, 2004, 277-290. Kajta M.
Wszystkie publikacje
  • Selektywna modulacja szlaków sygnałowych receptora PPARγ jako nowa strategia terapeutyczna wobec choroby Alzheimera, Mgr Karolina Przepiórska-Drońska
    Grant NCN PRELUDIUM; 2022/45/N/NZ7/01418; 2023-2026. W trakcie realizacji.Kierownik grantu: Karolina PrzepiórskaOpiekun merytoryczny grantu: Prof. dr hab. Małgorzata Kajta
  • Matczyna otyłość jako czynnik predysponujący do rozwoju zaburzeń autystycznych u potomstwa - w poszukiwaniu roli mikrobioty jelitowej i strategii prewencji, Dr Dawid Gawliński
    GRANT NCN nr 2021/43/B/NZ5/02552 (OPUS 22)
  • Nowa, pourazowa strategia leczenia udaru i asfiksji okołoporodowej - nowatorskie podejście terapeutyczne oparte na selektywnej aktywacji błonowych receptorów estrogenowych mERα i mERβ., Dr hab. Agnieszka Wnuk
    Grant NCN SONATA; nr projektu 2021/43/D/NZ7/00633; 2022-2025. W trakcie realizacji.
    Kierownik grantu: dr Agnieszka Wnuk
  • Selektywna aktywacja szlaków sygnałowych niejądrowych receptorów estrogenowych przez PaPE-1 jako nowe podejście terapeutyczne wobec sporadycznej postaci choroby Alzheimera, Prof. dr hab. Małgorzata Kajta
    Grant NCN OPUS; 2020/39/B/NZ7/00974; 2021-2024. W trakcie realizacji.
    Kierownik grantu: Małgorzata Kajta
  • Wpływ diety bogatej w kwasy tłuszczowe omega-3 na zaburzenia mielinizacji i fenotyp depresyjny indukowany matczyną dietą wysokotłuszczową w ciąży i laktacji u potomstwa. NCN, SONATA 16, UMO-2020/39/D/NZ5/02581, Dr Irena Smaga-Maślanka

  • Międzypokoleniowy wpływ matczynej diety wysokotłuszczowej na zmiany morfologiczne i epigenetyczne w korze przedczołowej potomstwa, Dr Dawid Gawliński
    GRANT NCN nr 2020/04/X/NZ7/02058 (MINIATURA 4)
  • Wpływ diety wysokotłuszczowej matki w czasie ciąży i laktacji na zmiany epigenetyczne w obrębie genu kodującego receptor kannabinoidowy CB1 (CNR1) w mózgu potomstwa. NCN, MINIATURA 4, 2020/04/X/NZ7/00049 , Dr Irena Smaga-Maślanka

  • Poszukiwanie skutecznych strategii ochrony komórek nerwowych przed niedotlenieniem i niedokrwieniem: Identyfikacja mechanizmów neuroprotekcyjnego działania nowych ligandów receptorów AhR i PPARg w eksperymentalnych modelach udaru., Prof. dr hab. Małgorzata Kajta
    Grant NCN OPUS; 2018/31/B/NZ7/01815; 2019-2022. W trakcie realizacji. Kierownik grantu: Małgorzata Kajta
  • Dieta matki w czasie ciąży i karmienia jako czynnik zwiększający ryzyko uzależnienia od kokainy u potomstwa - przedkliniczne badania behawioralne i neurochemiczne nad rolą receptorów melanokortynowych typu 4 w mózgu u szczurów., Prof. dr hab. Małgorzata Filip
    Grant NCN nr UMO-2016/21/B/NZ4/00203 (OPUS 11)
  • Zaburzona interakcja pomiędzy podjednostkami receptora NMDA a białkami rusztowania komórkowego podczas abstynencji kokainowej jako krytyczny punkt w regulacji zachowania poszukiwawczego i nawrotu do nałogu, Prof. dr hab. Małgorzata Filip
    GRANT NCN nr UMO-2015/17/B/NZ7/02935 (OPUS 9)
  • Neurorozwojowe patomechanizmy działania triklokarbanu i dichlorodifenylodichloroetylenu: znaczenie apoptozy i autofagii oraz szlaków angażujących receptory dla estrogenów, węglowodorów aromatycznych i androstanu. , Prof. dr hab. Małgorzata Kajta
    Grant NCN OPUS; 2015/19/B/NZ7/02449; 2016-2019.  Kierownik grantu: Małgorzata Kajta
  • Efekty i potencjalne mechanizmy działania disulfiramu i nepikastatu w uzależnieniu od morfiny u zwierząt doświadczalnych. , Dr hab. Małgorzata Frankowska
    GRANT NCN nr UMO-2014/15/D/NZ7/01821 (SONATA 9)Kierownik grantu dr inż. Patrycja Magdalena Kleczkowska, Warszawski Uniwersytet Medyczny; Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej
  • Neurotoksyczne działanie benzofenonu-3 : znaczenie receptorów estrogenowych oraz receptora retinoidowego X alfa., Dr hab. Agnieszka Wnuk
    Grant NCN PRELUDIUM; nr projektu 2014/13/N/NZ4/04845; 2015-2018Kierownik grantu: mgr Agnieszka WnukOpiekun merytoryczny grantu: Dr hab. Małgorzata Kajta
  • Epigenetyczne mechanizmy regulujące głód narkotykowy i nawrót nałogu kokainowego, Prof. dr hab. Małgorzata Filip
    GRANT NCN nr UMO-2012/06/A/NZ3/00022 (MAESTRO)
  • Rola receptorowych kompleksów heterodimerycznych mGlu5‑D2 w wygaszaniu zachowań poszukiwawczych związanych z uzależnieniem od substancji psychostymulujących (kokaina i MDMA): analiza behawioralna i biomolekularna u szczurów, Dr hab. Małgorzata Frankowska
    GRANT NCN  nr UMO‑2011/03/D/NZ7/06 295 (SONATA 8)
Wszystkie granty
  • Nagroda Fundacji im. J. i J. Supniewskich za osiągnięcia naukowe, Dr hab. Agnieszka Wnuk
    Wtorek, 25 Czerwca 2024
  • Nagroda im. J.J. Supniewskich za całokształt działalności naukowej w roku 2022, Dr Irena Smaga-Maślanka
    Wtorek, 31 Stycznia 2023
  • Nagroda Prezesa Rady Ministrów w kategorii „wysoko ocenione osiągnięcia naukowe będące podstawą nadania stopnia doktora habilitowanego.”, Dr hab. Małgorzata Frankowska
    Poniedziałek, 12 Grudnia 2022
  • Nagroda im. prof. Aleksandra Szczygła Polskiego Towarzystwa Nauk Żywieniowych za najlepszą pracę naukowo-badawczą opublikowaną w roku 2021 , Dr Dawid Gawliński
    Piątek, 21 Października 2022
  • Wyjazd konferencyjny realizowany w ramach Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (NAWA) program PROM , Dr hab. Małgorzata Frankowska
    Poniedziałek, 10 Stycznia 2022
  • Stypendium im. Mieczysława Bekkera Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej na staż podoktorski w Boston Children's Hospital, Harvard Medical School, Dr Dawid Gawliński
    Niedziela, 12 Grudnia 2021
  • I miejsce w konkursie na artykuł popularnonaukowy "Od narodzin do starości – amorfrutyna B w neuroprotekcji" - organizator konkursu: Dyrekcja Instytutu Farmakologii im. Jerzego Maja w Krakowie. , Mgr Karolina Przepiórska-Drońska
    Czwartek, 30 Września 2021
  • Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców, Dr Irena Smaga-Maślanka
    Wtorek, 9 Czerwca 2020
  • PROM, NAWA, 14-dniowy staż szkoleniowy, Department of Pharmacological and Biomolecular Sciences, University of Milan, Włochy, 03.06.2019-14.06.2019 r., Dr Irena Smaga-Maślanka
    Poniedziałek, 3 Czerwca 2019
  • ERASMUS+, 7-dniowy staż szkoleniowy, European Laboratory for Non-linear Spectroscopy (LENS), University of Florence, Włochy, 19.03.2019-25.03.2019 r., Dr Irena Smaga-Maślanka
    Wtorek, 19 Marca 2019
  • Wyjazd konferencyjny realizowany w ramach Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (NAWA) program PROM, Dr hab. Małgorzata Frankowska
    Czwartek, 20 Grudnia 2018
  • Zespołowa Nagroda Wydziału V Nauk Medycznych Polskiej Akademii Nauk za cykl publikacji , Dr hab. Agnieszka Wnuk
    Czwartek, 22 Listopada 2018
  • Zespołowa Nagroda Wydziału V Nauk Medycznych Polskiej Akademii Nauk za cykl publikacji. , Prof. dr hab. Małgorzata Kajta
    Czwartek, 22 Listopada 2018
  • Stypendium START 2018 Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (FNP) dla Młodych Uczonych, Dr hab. Agnieszka Wnuk
    Sobota, 26 Maja 2018
  • II miejsce w konkursie na artykuł popularnonaukowy "Krem z filtrem przeciwsłonecznym – przyjaciel czy wróg?" - organizator konkursu Dyrekcja IF PAN w Krakowie, Dr hab. Agnieszka Wnuk
    Środa, 15 Listopada 2017
Wszystkie nagrody
Kierownik zakładu

Prof. dr hab. Małgorzata Filip

Telefon: +48 12 6623296
E-mail: ifpan@if-pan.krakow.pl