Zakład Fitochemii

Przedmiotem badań prowadzonych w Zakładzie Fitochemii są biologicznie aktywne metabolity wtórne roślin i roślinnych kultur tkankowych, ze szczególnym uwzględnieniem związków syntetyzowanych przez rośliny plemion Cichorieae i Inuleae z rodziny astrowatych.

Zakres prowadzonych prac obejmuje: izolację i identyfikację znanych związków pochodzenia roślinnego, izolację i ustalanie struktury związków nieznanych wcześniej z występowania w naturze, analizę ilościową metabolitów roślinnych, badanie wpływu czynników środowiskowych i regulatorów biosyntezy na akumulację metabolitów w materiale roślinnym in vitro i in vivo oraz wykonywanie wstępnych badań aktywności biologicznej za pomocą testów spektrofotometrycznych (ocena potencjału redukcyjnego, wychwyt wolnych rodników, hamowanie aktywności tyrozynazy i oksydazy ksantynowej), a także prowadzenie kultur in vitro gatunków roślin leczniczych obcych naszej florze. Tematem wiodącym są, w ostatnich latach, niezbadane wcześniej fitochemicznie gatunki sałat pochodzące ze stanu naturalnego oraz hodowlane odmiany sałat i cykorii i ich metabolity o działaniu przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym.

W ramach współpracy z innymi jednostkami, Zakład wykonuje analizy wybranych związków w dostarczonym materiale roślinnym różnego pochodzenia, przekazuje wyizolowane związki do badań farmakologicznych oraz dostarcza materiał roślinny do badań biologicznych.


Metody badawcze

A. Analiza fitochemiczna

Metody izolacji: konwencjonalna chromatografia kolumnowa (CC - adsorpcyjna w układzie faz normalnych i odwróconych, filtracja żelowa), chromatografia rotacyjna (CATLC), chromatografia cienkowarstwowa (TLC), preparatywna wysokosprawna chromatografia cieczowa (HPLC), ekstrakcja do fazy stałej.

Metody jakościowe: chromatografia cienkowarstwowa (TLC), wysokosprawna chromatografia cieczowa z detekcją UV-VIS (HPLC-DAD), spektroskopia UV-VIS, spektrometria mas, spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego (1H i  13C NMR, techniki jedno- i dwuwymiarowe), elektroforeza.

Metody ilościowe: Spektroskopia UV-VIS, TLC-FID, HPLC-DAD.


B.Hodowle tkankowe roślin

Rozmnażanie roślin in vitro drogą organogenezy pośredniej i bezpośredniej, otrzymywanie i prowadzenie kultur niezróżnicowanych komórek roślinnych, otrzymywanie i prowadzenie kultur korzeni włośnikowatych, detekcja obecności T-DNA w genomie roślinnym za pomocą PCR i analizy opin.

Wszystkie publikacje
  • Natural products from Tolpis barbata (L.) Gaertn. (Asteraceae, Cichorieae)

    Michalska K., Malarz J., Paul W., Stojakowska A. Biochem. Syst. Ecol., 2019, 86, 103922
  • Associations between root-inhabiting fungi and 40 species of medicinal plants with potential applications in the pharmaceutical and biotechnological industries Piszczek P., Kuszewska K., Błaszkowski J., Sochacka-Obruśnik A., Stojakowska A., Zubek S. Appl. Soil Ecol., 2019, 137, 69-77
  • Further sesquiterpenoids and phenolics from two species of Taraxacum F.H.Wigg. and cytotoxic activity of taraxinic acid and its derivatives

    Michalska K., Galanty A., Michalski O., Stojakowska A. Phytochem. Lett., 2019, 30, 296-301
  • Thymol derivatives from the roots of Xerolekia speciosissima an endemic species of the pre-Alpine area Kłeczek N., Malarz J., Kosecka-Strojek M., Musielak B., Stojakowska A. 2019, 30, 235-237. DOI: 10.1016/j.phytol.2019.01.010
  • Sesquiterpene lactones and phenolics from roots of Leontodon hispidus subsp. hispidus

    Michalska K., Pieron K., Stojakowska A. 2018. Nat. Prod. Commun., 13, 393-394.
  • Phenolics and terpenoids from a wild edible plant Lactuca orientalis (Boiss.) Boiss.: A preliminary study

    Stojakowska A., Michalska K., Kłeczek N., Malarz J., Beharav A. 2018. J. Food Comp. Anal., 69, 20-24.
  • Bioactive phenolics from in vitro cultures of Lactuca aculeata Boiss. et Kotschy Stojakowska A., Malarz J. 2017. Phytochem. Lett., 19, 7-11
  • Sesquiterpenoids from roots of Lactuca sativa var. angustana cv. "Gruener Stern"

    Michalska K., Michalski O., Stojakowska A. 2017, 20, 425-428. DOI 10.1016/j.phytol.2016.10.023

  • Hydroxycinnamates from elecampane (Inula helenium L.) callus culture

    Stojakowska A., Malarz J., Kiss A.K. 2016. Acta Physiol. Plant., 38, 41, DOI 10.1007/s11738-016-2069-y
  • Acylated hydroxycinnamic acid glucosides from flowers of Telekia speciosa Stojakowska A., Malarz J., Żylewski M., Kisiel W. 2015. Phytochemistry Lett., 12, 257-261
  • Chemical constituents of Lactuca dregeana Michalska K., Kisiel W., Stojakowska A. 2015. Biochem. Syst. Ecol., 59, 302-304.
  • Quantitative analysis of sesquiterpene lactones and thymol derivatives in extracts from Telekia speciosa Stojakowska A., Malarz J., Kisiel W. 2015. Phytochemistry Lett., 11, 378-383.
  • Variation of sesquiterpene lactone contents in Lactuca georgica natural populations from Armenia Beharav A., Stojakowska A., Ben-David R., Malarz J., Michalska K., Kisiel W. 2015. Genet. Resour. Crop Evol., 62, 431-441.
  • Chemical constituents from Lactuca inermis, a wild African species. Michalska K., Kisiel W.
    Biochem. Syst. Ecol., 2014, 55, 104-106.
  • A new neolignan glucoside from hairy roots of Cichorium intybus Malarz J., Stojakowska A., Szneler E., Kisiel W. 2013. Phytochemistry Lett., 6, 59-61
Wszystkie publikacje
  • Wpływ układu serotoninergicznego na regulację cytochromu P450 w nowotworze złośliwym wątroby, Dr Marta Kot

  • Sonata 4 2012/07/D/NZ4/00814, Dr Marta Kot

Wszystkie granty
Kierownik zakładu

Dr hab. Anna Stojakowska

Telefon: +48 12 6623254
E-mail: stoja@if-pan.krakow.pl

Zainteresowania badawcze

Techniki badawcze

Słowa kluczowe