Zakład Fitochemii

Przedmiotem badań prowadzonych w Zakładzie Fitochemii są biologicznie aktywne metabolity wtórne roślin i roślinnych kultur tkankowych, ze szczególnym uwzględnieniem związków syntetyzowanych przez rośliny plemion Cichorieae i Inuleae z rodziny astrowatych.

Zakres prowadzonych prac obejmuje: izolację i identyfikację znanych związków pochodzenia roślinnego, izolację i ustalanie struktury związków nieznanych wcześniej z występowania w naturze, analizę ilościową metabolitów roślinnych, badanie wpływu czynników środowiskowych i regulatorów biosyntezy na akumulację metabolitów w materiale roślinnym in vitro i in vivo oraz wykonywanie wstępnych badań aktywności biologicznej za pomocą testów spektrofotometrycznych (ocena potencjału redukcyjnego, wychwyt wolnych rodników, hamowanie aktywności tyrozynazy i oksydazy ksantynowej), a także prowadzenie kultur in vitro gatunków roślin leczniczych obcych naszej florze. Tematem wiodącym są, w ostatnich latach, niezbadane wcześniej fitochemicznie gatunki sałat pochodzące ze stanu naturalnego oraz hodowlane odmiany sałat i cykorii i ich metabolity o działaniu przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym.

W ramach współpracy z innymi jednostkami, Zakład wykonuje analizy wybranych związków w dostarczonym materiale roślinnym różnego pochodzenia, przekazuje wyizolowane związki do badań farmakologicznych oraz dostarcza materiał roślinny do badań biologicznych.

Metody badawcze

Metody izolacji: konwencjonalna chromatografia kolumnowa (CC - adsorpcyjna w układzie faz normalnych i odwróconych, filtracja żelowa), chromatografia rotacyjna (CATLC), chromatografia cienkowarstwowa (TLC), preparatywna wysokosprawna chromatografia cieczowa (HPLC), ekstrakcja do fazy stałej.

Metody jakościowe: chromatografia cienkowarstwowa (TLC), wysokosprawna chromatografia cieczowa z detekcją UV-VIS (HPLC-DAD), spektroskopia UV-VIS, spektrometria mas, spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego (1H i  13C NMR, techniki jedno- i dwuwymiarowe), elektroforeza.

Metody ilościowe: Spektroskopia UV-VIS, TLC-FID, HPLC-DAD.

B.Hodowle tkankowe roślin

Rozmnażanie roślin in vitro drogą organogenezy pośredniej i bezpośredniej, otrzymywanie i prowadzenie kultur niezróżnicowanych komórek roślinnych, otrzymywanie i prowadzenie kultur korzeni włośnikowatych, detekcja obecności T-DNA w genomie roślinnym za pomocą PCR i analizy opin.

• Bioactive phenolics from in vitro cultures of Lactuca aculeata Boiss. et Kotschy Stojakowska A., Malarz J. 2017. Phytochem. Lett., 19, 7-11
  
• Sesquiterpenoids from roots of Lactuca sativa var. angustana cv. "Gruener Stern"

  Michalska K., Michalski O., Stojakowska A. 2016. DOI 10.1016/j.phytol.2016.10.023
  

• Hydroxycinnamates from elecampane (Inula helenium L.) callus culture

  Stojakowska A., Malarz J., Kiss A.K. 2016. Acta Physiol. Plant., 38, 41, DOI 10.1007/s11738-016-2069-y
  

• Acylated hydroxycinnamic acid glucosides from flowers of Telekia speciosa Stojakowska A., Malarz J., Żylewski M., Kisiel W. 2015. Phytochemistry Lett., 12, 257-261
  
• Chemical constituents of Lactuca dregeana Michalska K., Kisiel W., Stojakowska A. 2015. Biochem. Syst. Ecol., 59, 302-304.
  
• Quantitative analysis of sesquiterpene lactones and thymol derivatives in extracts from Telekia speciosa Stojakowska A., Malarz J., Kisiel W. 2015. Phytochemistry Lett., 11, 378-383.
  
• Variation of sesquiterpene lactone contents in Lactuca georgica natural populations from Armenia Beharav A., Stojakowska A., Ben-David R., Malarz J., Michalska K., Kisiel W. 2015. Genet. Resour. Crop Evol., 62, 431-441.
  
• Chemical constituents from Lactuca inermis, a wild African species. Michalska K., Kisiel W.
  Biochem. Syst. Ecol., 2014, 55, 104-106.
• A new neolignan glucoside from hairy roots of Cichorium intybus Malarz J., Stojakowska A., Szneler E., Kisiel W. 2013. Phytochemistry Lett., 6, 59-61
  
• Phenolic constituents of Lactuca tenerrima Michalska K., Stojakowska A., Kisiel W. 2012. Biochem. Syst. Ecol., 42, 32-34.
  
• Terpenoids from a multiple shoot culture of Telekia speciosa Stojakowska A., Malarz J., Kisiel W. 2011. Acta Soc. Bot. Pol., 80, 253-256.
  
• Caffeic acid derivatives from a hairy root culture of Lactuca virosa Stojakowska A., Malarz J., Szewczyk A., Kisiel W. 2012. Acta Physiol. Plant., 34, 291-298.
  
• Variation of sesquiterpene lactones in Lactuca aculeata natural populations from Israel, Jordan and Turkey Beharav A., Ben-David R., Malarz J., Stojakowska A., Michalska K., Dolezalova I., Lebeda A., Kisiel W. 2010. Biochem. Syst. Ecol., 38, 602-611.
  
• Terpenoids and phenolics from Inula ensifolia Stojakowska A., Malarz J., Zubek S., Turnau K., Kisiel W. 2010. Biochem. Syst. Ecol., 38, 232-235.
  
• Interactions between mycorrhizal fungi and medicinal plants Zubek S., Stojakowska A., Kisiel W., Góralska K., Turnau K. 2009. In: Crop Plant Resistance to Biotic and Abiotic Factors: Current Potential and Future Demands. Feldman F., Alford D.V., Furk C. (Eds.). Deutsche Phytomedizinische Gesellschaft, Braunschweig, pp. 124-129