Panaceum w świecie suplementów: o rosnącej popularności CBD z naukowego punktu widzenia
II miejsce w konkursie na artykuł popularnonaukowy dla młodych naukowców IF PAN
PANACEUM W ŚWIECIE SUPLEMENTÓW: O ROSNĄCEJ POPULARNOŚCI CBD Z NAUKOWEGO PUNKTU WIDZENIA
mgr Marta Kędziora
Panaceum w świecie suplementów: o rosnącej popularności CBD
z naukowego punktu widzenia
Kanabinoidy już w starożytności były znane ze swojego uspokajającego,
przeciwbólowego i przeciwzapalnego działania, jednak w ostatnich latach przeżywają
istny renesans. Pozyskiwany z konopi kanabidiol (CBD) reklamowany jest dziś jako
panaceum na wszelkie dolegliwości. Czy warto wprowadzić go do suplementacji?
W jaki sposób działa? Które działania są rzeczywiście potwierdzone naukowo?
Czym jest CBD?
W Chinach i Południowej Azji już w starożytności znano zarówno lecznicze jak i psychoaktywne
właściwości konopi (Cannabis sativa), dlatego wykorzystywano je do leczenia, jak również stosowano
podczas obrzędów religijnych. W ekstrakcie z konopi znajduje się ponad 400 aktywnych substancji
należących do grupy kanabinoidów, a najważniejsze z nich to THC (tetrahydrokannabinol) oraz CBD
(kanabidiol). THC odpowiada za psychoaktywne właściwości konopi (omamy, zaburzenia percepcji
itp.), co ogranicza jego zastosowanie w medycynie. Z kolei CBD nie powoduje zaburzeń
psychotycznych, dlatego może być używany w celach terapeutycznych (jak np. stosowany do leczenia
padaczki Epidiolex®). Jednak poza medycznym zastosowaniem, w ostatnich latach obserwuje się
lawinowy wzrost zainteresowania suplementami diety zawierającymi CBD. Przeglądając oferty
sklepów internetowych można natknąć się na szeroki wachlarz specyfików posiadających właściwości
przeciwbólowe i przeciwzapalne, poprawiających samopoczucie, jakość snu czy koncentrację.
Producenci wymieniają cały szereg chorób w których CBD może pomóc, m.in. nowotwory, epilepsję,
boreliozę, chorobę Alzheimera, depresję, autyzm, schizofrenię, jaskrę, migreny, reumatyzm, alergie –
lista jest naprawdę długa. Dodatkowo rynek oferuje szerokie spektrum produktów: od najbardziej
popularnych olejów, przez kapsułki, proszki, maści, kryształy i wosk do inhalacji, pasty do sporządzania
czopków, gumy do żucia oraz żelki (dla dzieci i dorosłych).
Jak działa CBD?
Po zażyciu, CBD działa przez układ endokanabinoidowy, na który składają się: kanabinoidy wytwarzane w organizmie (czyli tzw. endokanabinoidy: AEA i 2-AG), enzymy odpowiedzialne za ich syntezę i rozkład, a także receptory kanabinoidowe: CB1 i CB2. Przez te receptory działa również THC – dlaczego więc ma on właściwości psychoaktywne, których pozbawione jest CBD? THC łączy się głównie z receptorami CB1, a tylko w małym stopniu z CB2. Receptory CB1 znajdują się w największej ilości w mózgu i układzie nerwowym – to dlatego ich aktywacja powoduje reakcje powiązane ze zmianą percepcji i stanu świadomości (rozmieszczenie receptorów pokazane jest na rysunku 1). Z kolei CBD jest mniej specyficzny – łączy się nie tylko z receptorami CB1 i CB2, ale również z innymi znajdującymi się także na obwodzie, np. serotoninowymi, TRP, GPR55 czy PPAR. W Instytucie Farmakologii im. Jerzego Maja PAN prowadzone są badania na zwierzęcym modelu choroby zwyrodnieniowej stawów (osteoartrozy). W ostatnich badaniach wykazano, że właśnie te inne receptory (głównie PPARγ) są odpowiedzialne za przeciwbólowe działanie CBD u szczurów z wywołaną chemicznie osteoartrozą. Co ciekawe, CBD u takich zwierząt może jednocześnie powodować nadwrażliwość na bodźce cieplne, za co odpowiadają receptory z rodziny TRP. Mechanizm działania CBD jest więc dość skomplikowany i zależny od wielu czynników.
Czy to bezpieczne?
Leki zawierające CBD zatwierdzone przez organizacje zajmujące się badaniem wyrobów medycznych
są dopuszczone do stosowania, można więc mieć pewność ich bezpieczeństwa. Nowe preparaty są coraz
częściej badane w próbach klinicznych. Duża część badań skupia się na leczeniu padaczki, w której
skuteczność CBD jest dobrze udokumentowana. Część badań potwierdza skuteczność CBD w obniżaniu
lęku czy łagodzeniu bólu. U chorych przewlekle przyjmujących opioidy (silne leki przeciwbólowe,
mające skutki uboczne) CBD pozwala na zmniejszenie dawki przyjmowanych opioidów. Co ważne,
CBD rzadko wykazuje działania niepożądane (np. nudności, utratę apetytu lub ból głowy – są one
zwykle lekkie i przejściowe), a także nie ma potencjału uzależniającego. Inaczej jednak sprawa ma się
z ogólnodostępnymi suplementami, które z definicji są środkami spożywczymi (a nie lekami)
uzupełniającymi normalną dietę. Nie ma aktualnie instytucji zajmujących się kontrolowaniem jakości
i składu suplementów podanego na etykiecie. Dostępne na rynku oleje zawierają od 1 do 50% CBD,
<0,2% THC oraz małe ilości innych kanabinoidów. W próbach klinicznych dawki CBD zależą
od badanej choroby i zawierają się w przedziale 100-800 mg CBD na dobę, choć w niektórych
badaniach pacjenci otrzymują nawet 20 mg/kg masy ciała (co dla człowieka ważącego 70 kg daje 1400
mg CBD dziennie). Informacje na etykietach olejków określają zwykle zawartość CBD w jednej kropli
produktu, np. 2,5 mg CBD w kropli olejku 5%, 5 mg w kropli olejku 10%, itd. Zalecana dawka dobowa
jest indywidualna i uzależniona od masy ciała, wieku i dolegliwości, jednak producenci zachęcają
rozpoczęcie dawkowania od 10-20 mg na dobę i stopniowe zwiększanie dawki aż do uzyskania
zadowalającego efektu. Porównując dawkę z tą stosowaną w klinice można odnieść wrażenie, że olejki
CBD są względnie bezpieczne, jednak należy ostrożnie i stopniowo testować dawki i nie zwiększać ich
ponad zalecane granice. Jeśli chodzi o skuteczność, to badania nie są jednoznaczne i zdarza się,
że w niektórych schorzeniach CBD wykazuje działanie porównywalne do placebo. Nie należy jednak
od razu przekreślać jego terapeutycznego potencjału, ponieważ z powodu skomplikowanego
mechanizmu działania potrzeba więcej badań, aby jednoznacznie określić jego terapeutyczne
właściwości. Najlepiej więc podchodzić do CBD z otwartością, ale też rozsądkiem i śledzić najnowsze
doniesienia naukowe, których ilość wzrasta z roku na rok.
Bibliografia:
1. Szaflarski JP et al. Cannabidiol improves frequency and severity of seizures and reduces adverse
events in an open-label add-on prospective study. Epilepsy Behav. 2018 Oct;87:131-136. doi:
10.1016/j.yebeh.2018.07.020.
2. Capano A et al. Evaluation of the effects of CBD hemp extract on opioid use and quality of life
indicators in chronic pain patients: a prospective cohort study. Postgrad Med. 2020 Jan;132(1):56-
61. doi: 10.1080/00325481.2019.1685298.
3. Mlost J, Bryk M, Starowicz K. Cannabidiol for Pain Treatment: Focus on Pharmacology and
Mechanism of Action. Int J Mol Sci. 2020 Nov 23;21(22):8870. doi: 10.3390/ijms21228870.
4. Hazekamp A. The Trouble with CBD Oil. Med Cannabis Cannabinoids 2018;1:65-72. doi:
10.1159/000489287
5. Thiele EA, et al. Cannabidiol in patients with seizures associated with Lennox-Gastaut syndrome
(GWPCARE4): a randomised, double-blind, placebo-controlled phase 3 trial. Lancet. 2018 Mar
17;391(10125):1085-1096. doi: 10.1016/S0140-6736(18)30136-3
6. World Health Organization CANNABIDIOL (CBD) Critical Review Report Expert Committee on
Drug Dependence Fortieth Meeting 2018
7. designed by macrovector / Freepik
