Pierwsza siedziba Zakładu Farmakologii PAN przy ul. Grzegórzeckiej 16
Instytut Farmakologii im. Jerzego Maja Polskiej Akademii Nauk (do 1974 r. Zakład Farmakologii PAN) powstał w
1954 roku dzięki staraniom prof. Janusza Supniewskiego, który został
pierwszym kierownikiem placówki. Kolejno Instytutem kierowali: prof.
Józef Hano (1964–1977), prof. Jerzy Maj (1977–1993), prof. Edmund
Przegaliński (1993–2006), prof. Krzysztof Wędzony (2007–2016), prof.
Władysław Lasoń (2017–2021) i prof. Małgorzata Filip (od 2021). Pierwsza siedziba Zakładu Farmakologii PAN mieściła się przy ul. Grzegórzeckiej 16. W 1976 roku ukończono budowę nowego, obszernego budynku przy ul. Smętnej 12. W latach 2006–2007, dzięki środkom własnym oraz funduszom Unii Europejskiej, przebudowano pomieszczenia Zwierzętarni, wprowadzając najwyższe światowe standardy bytowania zwierząt. W latach 2010–2013 przeprowadzono modernizację budynku głównego instytutu, zapewniając tym samym wysoki poziom prowadzonych eksperymentów, poprawiając komfort pracy oraz estetykę wnętrza.
W początkowym okresie (lata pięćdziesiąte i sześćdziesiąte ubiegłego stulecia) badania prowadzone w Zakładzie Farmakologii dotyczyły aktywności biologicznej nowych związków chemicznych i substancji izolowanych z materiału roślinnego o spodziewanym działaniu naczyniowym, nasercowym, przeciwbakteryjnym, przeciwnowotworowym, a także przeciwcukrzycowym. W drugiej połowie lat sześćdziesiątych zapoczątkowano badania z dziedziny neuropsychofarmakologii. Badano mechanizm działania rozmaitych mózgowych neuroprzekaźników, ich rolę w procesach fizjologicznych i patologicznych ośrodkowego układu nerwowego, mechanizm działania leków psychotropowych, szczególnie leków przeciwdepresyjnych, fizjologiczną funkcję neuropeptydów w zjawisku bólu, w drgawkach i powstawaniu uzależnień lekowych. Gwałtowny wzrost zainteresowania neuropsychofarmakologią na świecie wpłynął na poszerzenie zakresu badań i wprowadzanie nowoczesnych metod badawczych. Obecnie badania w tym zakresie są kontynuowane z użyciem rozmaitych metod behawioralnych, neurochemicznych, elektrofizjologicznych oraz technik biologii molekularnej i uzupełniane odpowiednimi analizami farmakokinetycznymi. Inne kierunki badawcze rozwijane w Instytucie Farmakologii obejmują syntezę nowych struktur chemicznych o potencjalnym działaniu terapeutycznym, określanie zależności pomiędzy strukturą chemiczną ksenobiotyku a działaniem biologicznym oraz izolację substancji czynnych biologicznie z materiału roślinnego i ustalanie ich struktury chemicznej.
W 1970 roku przy ówczesnym Zakładzie Farmakologii PAN powstało studium doktoranckie, które funkcjonowało do roku 1997. W tym okresie ukończyło je 38 osób. Studium doktoranckie, finansowane ze środków własnych placówki, reaktywowano w 2003 roku; obecnie liczy ono 25 słuchaczy. W 1971 roku Instytut uzyskał prawo do nadawania stopnia naukowego doktora nauk medycznych oraz doktora nauk przyrodniczych. Obecnie placówka ma prawo nadawania stopni naukowych doktora oraz, od 1994 roku, doktora habilitowanego nauk medycznych w dziedzinie biologii medycznej. W ciągu 63‑letniej działalności placówki 33 pracowników Instytutu uzyskało tytuł naukowy profesora, 60 stopień naukowy doktora habilitowanego, w tym 29 osób na podstawie postępowań habilitacyjnych przeprowadzonych w Instytucie, oraz 228 stopień naukowy doktora, w tym 194 osób na podstawie przewodów doktorskich przeprowadzonych w Instytucie. W okresie od 1988 do 2003 roku Instytut posiadał akredytację NIH (National Institute of Health USA) dotyczącą badań na zwierzętach laboratoryjnych. Instytut prowadził i nadal prowadzi wieloletnią współpracę naukową z placówkami zagranicznymi – m.in. w Niemczech, Danii, Holandii, Włoszech, Izraela, Stanach Zjednoczonych, Francji, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Rosji i na Węgrzech. Współpraca ta zaowocowała wieloma wspólnymi publikacjami naukowymi i znaczną wymianą osobową. Wymiana osobowa z zagranicą w latach 1986–2017 obejmowała 101 wyjazdów długoterminowych (powyżej 3 miesięcy), 781 wyjazdów krótkoterminowych oraz 1881 wyjazdów na konferencje zagraniczne i zjazdy. W tym okresie Instytut odwiedziło 758 gości zagranicznych. Od wielu lat Instytut współpracuje z krajowym i zagranicznym przemysłem farmaceutycznym. Współpraca ta obejmuje badania naukowe i naukowo‑usługowe leków oryginalnych i odtwarzanych, konsultacje naukowe i szkolenie pracowników przemysłu z dziedziny farmakologii. W latach 1974–1978 przy Instytucie funkcjonował Zespół Naukowo‑Przemysłowy, finansowany częściowo przez Krakowskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa.
Instytut Farmakologii PAN (wówczas Zakład) w 1954 roku rozpoczął wydawanie kwartalnika „Dissertationes Pharmaceuticae” (głównie w języku polskim). W 1966 roku dokonano modyfikacji tytułu na „Dissertationes Pharmaceuticae et Pharmacologicae”, przechodząc równocześnie na dwumiesięczny cykl wydawniczy. Od 1968 roku czasopismo publikowane było wyłącznie w języku angielskim. Kolejne zmiany tytułu nastąpiły w: 1973 roku – na „Polish Journal of Pharmacology and Pharmacy”, 1993 roku – na „Polish Journal of Pharmacology” oraz w 2005 roku - dla podkreślenia międzynarodowego zasięgu czasopisma - na „Pharmacological Reports”.
W latach
2014-2019 „Pharmacological Reports” wydawane było we współpracy z wydawnictwem Elsevier, od
1 stycznia 2020 r. wszelkie zobowiązania wobec czasopisma przejął Springer Nature. W 2019 r. Instytut uzyskał dofinansowanie „Pharmacological Reports” na lata 2019–2020 w ramach projektu pt.
„Podniesienie rangi i rozpoznawalności czasopisma Pharmacological Reports wśród międzynarodowej społeczności naukowej i sektora B+R” ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.
„Pharmacological Reports” publikuje artykuły naukowe z zakresu farmakologii doświadczalnej i klinicznej. Są to prace oryginalne, przeglądowe, a niekiedy także streszczenia z kongresów i sympozjów naukowych. Czasopismo znajduje się na liście „Journal Citation Reports”, a jego aktualny współczynnik oddziaływania (wg JCR 2018 r.) wynosi 2.761.
Od 1984 roku Instytut organizuje Szkoły Zimowe, konferencje szkoleniowe poświęcone upowszechnianiu wiedzy o najnowszych osiągnięciach i kierunkach rozwoju neuropsychofarmakologii na świecie. Obok pracowników Instytutu uczestnikami szkół są pracownicy współpracujących z Instytutem placówek oraz innych ośrodków naukowych – np. wyższych uczelni, instytutów resortowych itp. Dotychczas zorganizowano 35 Szkół Zimowych.
W 1991 roku wprowadzono nową formę zebrań naukowych „wykłady monograficzne” z zakresu neurobiologii, neuropsychofarmakologii, neuroendokrynologii i neurochemii. Wykładają pracownicy Instytutu; wykłady w formie broszurowej są publikowane przez Dział Wydawnictw Instytutu. Dotychczas opublikowano 82 wykłady. W latach 1954–2014 pracownicy Instytutu opublikowali 7219 prac, w tym oryginalnych 3451, w większości w renomowanych, międzynarodowych czasopismach, oraz uzyskali 21 patentów.
Publikacje dotyczące historii instytutu
Jubileusz 50-lecia Instytutu Farmakologii
W 2004 roku Instytut Farmakologii obchodził 50-lecie działalności. Z tej okazji ukazała się publikacja pod redakcją prof. Barbary Przewłockiej poświęcona historii instytutu w latach 1954-2004. Więcej >>
PDF
Dworek Rutkowskich w Krakowie-Bronowicach
O historii i architekturze dworku Rutkowskich, w którym obecnie mieści się Zakład Fitochemii i Ogród Roślin Leczniczych IF PAN, przeczytać można w artykule red. Joanny Nowostawskiej-Gyalókay z Małopolskiego Instytutu Kultury. W 2018 roku, podczas
XX Malopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego obiekt został udostępniony do zwiedzania.
Fotografie archiwalne pochodzą z książki "50 lat Instytutu Farmakologii Polskiej Akademii Nauk" pod redakcją prof. Barbary Przewłockiej.
